İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davası

İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davası

Ortaklığın Giderilmesi Davası Nedir?

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları paylı ve elbirliği mülkiyeti hükümlerine tabi mallarda paydaşlar veya ortaklar arasındaki hukuki ilişkiyi sona erdiren, birlikte mülkiyetten ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Mirasçılar arasında bir taşınmazın (arsa, ev, tarla, dükkan vb.) paylaşılmak istenmesi ya da imar düzenlemesi sebebiyle bir taşınmazda (tarla, arsa, bahçe, ev vb) hissedar olmak zorunda kalmış kişilerin bu ortaklığı sonlandırmak istemesi gibi durumlar sık yaşanan örnekleridir.

Ortaklığın giderilmesi davasında amaç ortaklar arasında çıkan uyuşmazlıkların malın paylaştırılması suretiyle giderilmesidir. Söz konusu malın bölünebilir nitelikte olması halinde Aynen Taksim (malın fiziken bölünmesi) Suretiyle İzale-i Şuyu yoluna gidilir. Malın bölünemez nitelikte olması halinde ise Satış Suretiyle İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) yoluna gidilerek taşınır veya taşınmaz malın satılarak bedeli paydaşlar arasında hisseleri oranında bölüştürülür

Ortaklığın Giderilmesi Davası Hangi Mahkemede Açılır?

Ortaklığın giderilmesi davası Sulh Hukuk Mahkemesinde açılır. Ortaklık taşınmaz mal üzerindeyse, taşınmazın bulunduğu, ortaklık taşınır mallar üzerindeyse davalılardan birinin ikametgah adresinin olduğu yer sulh hukuk mahkemesinde açılması gerekir.

Ortaklığın Giderilmesi Davasının Tarafları Kimlerdir?

Ortaklığın giderilmesi yani izale-i şüyu davasında ortaklığın giderilerek bireysel mülkiyete geçilmesini isteyen paydaşlardan her biri dava yoluna başvurabilir. Hisse miktarı önemli değildir, örneğin, 100 dönüm arsada 1 metrekare hissesi olan kişi dahi bu davayı açabilir. Paydaşlardan her biri ayrı ayrı dava yoluna başvurabileceği gibi birden fazla paydaş diğer paydaşlara karşı da başvurulabilir. Ortaklığın giderilmesi davası, menkul veya gayrimenkule ortak olan tüm paydaşlara karşı açılır. Herhangi bir paydaş taşınır veya taşınmaz maldaki ortaklığa son verilerek ortaklığın bitirilmesini talep edebilir. Paydaşlardan birinin ölümü halinde mirasçılık belgesinde (veraset ilamında) ismi geçen tüm mirasçıların ortaklığın giderilmesi davasına dahil edilmesi gerekmektedir.

Aynen Taksim Suretiyle İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi)

Taraflardan birinin ortaklığın giderilmesinin aynen taksim (fiziken paylaşma) suretiyle yapılmasını istemesi üzerine hakim tarafından aynen taksimin mümkün olup olmadığı incelenir. Davaya konu olan malın bölünebilir nitelikte olması halinde paydaşlara paylara oranında denkleştirme sağlanmasına karar verilir. Bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi hâlinde ise eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verilir.

Paydaşlığın giderilmesi davalarında mahkemece malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için taşınmazın yüz ölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ve tarım arazilerinin niteliği ile imar mevzuatına göre aynen taksimin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekir.

Taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez. Ayrıca paydaşlar rıza göstermedikleri takdirde taşınmazın bir bölümü paylı bırakılamaz.

Eğer taşınmaz malda kat mülkiyeti kurmak mümkünse taşınmaz malda satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilemez.

Satış Suretiyle İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi)

Taşınmazın aynen taksimi mümkün değilse yahut taraflardan hiçbiri aynen taksim istememişse ortaklık satış suretiyle giderilir. Bununla birlikte bölme istemi durum ve koşullara uygun görülmezse ve özellikle paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa, açık artırmayla satışa hükmolunur. Satış açık arttırma yoluyla yapılmalıdır. Ancak tüm paydaşlar bir araya gelerek satışın ortaklar arasında yapılması hususunda oy birliğiyle anlaştıkları takdirde satış yalnızca ortaklar arasında yapılır.

Ortaklığın satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde ağaç, bina vs gibi asıl taşınmaz dışında parçalar (muhdesat) varsa bunların da asıl taşınmaz ile birlikte satılması gerekir. Ancak bunların bir kısım paydaşlara ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar hemfikirse ve bu parçalar asıl taşınmazın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle asıl taşınmazın ve bütünleyici parçaların değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının taşınmaza ne kadarının taşınmazın parçalarına (muhdesata) isabet ettiği yüzdelik oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi bu oranlar esas alınarak yapılır. Taşınmazın parçalarına (muhdesata) isabet eden kısım, üzerinde hemfikir olunan veya tapuda lehine şerh bulunan muhdesat sahibi paydaşa verilir, geri kalan bedel payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Ortaklığın giderilmesi davasının konusu taşınmazda bulunan bina, ağaç, tesis gibi bütünleyici parçalar üzerinde mülkiyetin kime ait olduğu hususu ortaklar arasında tartışma konusu ise, bu uyuşmazlığın ayrı bir dava açılmak suretiyle giderilmesi gerekir.

 

** Bu çalışma, Kula Hukuk Bürosu tarafından müvekkillerini bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Kaynak gösterilmeden kullanıma muvafakatimiz bulunmamaktadır. Görüş ve önerileriniz için [email protected] adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.

İlgili Yayınlar
  • İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davası
  • Tapu İptal Davası
  • Değerli Konut Vergisi Hakkında Bilinmesi Gerekenler