Unutulma Hakkına İlişkin Arama Motorları Ve Diğer Veri Sorumlularına Başvuru

Unutulma hakkı, genel olarak her türlü dijital ortamda belirli, hukuka uygun kişisel verilerin kaldırılması veya erişime kısıtlanmasını talep etme hakkıdır. Unutulma hakkını, kişilik haklarının korunmasına ilişkin temel talep hakkından ayıran unutulma hakkının yöneldiği içeriğin internet ortamında bulunmasının hukuki ve meşru bir sebebinin olmasıdır. Genel olarak unutulma hakkı yazımıza şuradan ulaşabilirsiniz. Bu yazımızda unutulma hakkı bağlamında arama motorları ve diğer veri sorumlularına yapılan başvurulara değineceğiz.

Unutulma hakkı en temel anlamıyla; kişinin internet aramaları sonuçlarında adıyla ilgili çıkan haber, fotoğraf, video, bilgi ve belge gibi verilerin artık internet arama sonuçlarında olmasını istememe hakkıdır. Bu noktada yalnızca gerçek kişiler değil, tüzel kişiler de unutulma hakkına sahiptir. Hakları ihlal edilen kişiler; veri sorumlusundan içerikle ilgili olarak silme, yok etme, anonim hale getirme ve indexten çıkarma (delisting) talebinde bulunabilir. Tüm bu talepler unutulma hakkının kapsamı içerisindedir.

Arama Motoru Şirketlerine Başvuru

Bu noktada ilk akla gelen arama motorlarına başvurudur. Bu bağlamda söz konusu verilerin arama motoru sonuçlarından kaldırılması için arama motoru veri sorumlusuna başvuruda bulunulabilir. İstisnai durumlar dışında kişinin sildirmek istediği veriler gerekli şartları taşıyorsa arama sonuçlarında çıkan verilerin silinmesi gerekmektedir. Başvuru sonrası veriler değerlendirilir ve uygun görülenler kaldırılır.

Arama motoru sonuçlarında kendisi hakkında çıkan verilerin silinmesini isteyen kişi, ilk olarak arama motoru şirketine bu talebini yazılı olarak iletmelidir. (Bu çoğunlukla ilgili arama motoru şirketinin sitesinde yer alan bir talep formu doldurarak veya mail yoluyla yapılır.)

Talebe şu hususlar özellikle eklenir:

-Liste dışı bırakılmasını istediğiniz içeriğin URL'leri.

-İçeriğin sizinle bağlantısını ve neden arama sonuçlarında liste dışı bırakılması gerektiğini içeren bir açıklama.

-Liste dışı bırakılmasını istediğiniz içerikle ilgili arama sorgusu (örneğin tam adınız). İçeriğin liste dışı bırakılmasını başka bir ad için talep etmeniz de mümkün olabilir (örneğin, takma adınız). Bu durumda talebinize konu olan adın kimliğinizle alakasını açıklamanız gerekir.

-Arama motoru veri sorumlusunun size ulaşabileceği güncel bir e-posta adresi.

Konuyla ilgili gerekli ölçüde bilgi sağlamanız, eldeki bilgiler ışığında talebinizin etkin bir şekilde değerlendirmesi açısından her zaman yararlıdır. Talebinizle ilgili karar alabilmek için daha fazla bilgiye ihtiyaç olabilir. Bu durumda arama motoru size bir e-posta göndererek daha fazla bilgi talep eder ve devam etmeden önce yanıtınızı bekler.

İlgili şirketin veri sorumlusu Kişisel Verileri Koruma Kanunu uyarınca talebinizi inceler. Genel anlamda veri kamu yararı taşıyıp taşımaması açısından ele alınır ve kanun uyarınca sahip olduğunuz haklarınızı da göz önünde bulundurarak bu konuyu değerlendirilir. Değerlendirme yapılırken aşağıda detaylı olarak bahsedeceğimiz 13 kriter dikkate alınacaktır. Başvurucunun talebi doğrultusunda da anonim hale getirme, silme, kaldırma vb. kararlar verilerek bu talepler sonuçlandırılacaktır. Ancak kriterler uyarınca verinin anonim hale getirme, silme, kaldırma vb. talebi reddedilebilir. Bu durumda doğrudan veri sorumlusundan sonuç alınamadığı için Kişisel Verileri Koruma Kurulu’na yine yukarıdaki kriterler uyarınca başvuru yapılabilir.

Google Şeffaflık Raporu

Avrupa Birliği Adalet Divanı'nın Mayıs 2014 tarihli Mario Costeja Gonzálezkararı uyarınca, kişiler Google gibi arama motorlarından, kendileriyle ilgili sonuçların kaldırılmasını talep etme hakkına sahiptir. Bu tarihten sonra kişilerin unutulma hakkı kapsamındaki taleplerine ilişkin olarak Google Şeffaflık Raporu yayınlanmaktadır. Bu rapor talep miktarı, kaldırılan URL'ler, talepleri gönderen kişiler ve taleplerde tanımlanan web sitelerinin ve URL'lerin içeriği hakkında veri sağlamaktadır. Aşağıdaki linkte bugüne kadar Google’a yapılan başvuru talepleri ve ilgili tüm istatistikler şeffaflık politikası gereği açıkça kullanıcılarla paylaşılmaktadır.

https://transparencyreport.google.com/eu-privacy/overview?hl=tr

Arama Motorları Dışındaki Diğer Şirket vb. Veri Sorumlularına Başvuru

Öte yandan arama motorları dışında elbette kişisel verilerinizin işlendiği domain sahibine yani ilgili sitenin sahibi olan firmaya da doğrudan başvuru yapabilirsiniz. Bu başvuruyu ispat açısından yazılı olarak yapmanız tavsiye edilir. (Yazılı bir dilekçe vererek, mail yoluyla, varsa müşteri hizmetleri numarasına sms veya diğer sosyal medya mecraları üzerinden mesaj yoluyla vb.) Bu durumda ilgili firmanın veri sorumlusu Kişisel Verileri Koruma Kanunu uyarınca talebinizi inceler. Değerlendirme yapılırken aşağıda detaylı olarak bahsedeceğimiz 13 kriter dikkate alınacaktır. Başvurucunun talebi doğrultusunda da anonim hale getirme, silme, kaldırma vb. kararlar verilerek bu talepler sonuçlandırılacaktır. Ancak yukarıdaki kriterler uyarınca verinin anonim hale getirme, silme, kaldırma vb. talebi reddedilebilir. Bu durumda doğrudan veri sorumlusundan sonuç alınamadığı için arama motoruna veya Kişisel Verileri Koruma Kurulu’na yine yukarıdaki kriterler uyarınca başvuru yapılabilir.

Kişisel Verileri Koruma Kurulu Tarafından Kişilerin Ad ve Soyadı ile Arama Motorları Üzerinden Yapılan Aramalarda Çıkan Sonuçların İndeksten Çıkarılmasına İlişkin Değerlendirmede Dikkate Alınacak Kriterler

Yukarıda izah edilen talep sonrası eğer arama motoru şirketi olumsuz yanıt verdiyse ya da herhangi bir yanıt vermediyse Kişisel Verileri Koruma Kurumu’na başvuru yapılabilir. Kişisel Verileri Koruma Kurumu’na yapılan şikayet başvurusunda konu ile ilgili detaylar açıkça belirtilmelidir. Kurum, değerlendirme sırasında şu sorularla konuya yaklaşıyor; verilerin öznesi bir çocuk mu, hakaret niteliği var mı, veriler güncel mi, kişi hakkında önyargı oluşturuyor mu, yayınlar gazetecilik çerçevesinde mi yapılmış, kişi hakkında risk oluşturuyor mu?

Tüm bu değerlendirmeler sonucunda Kişisel Verileri Koruma Kurumu, söz konusu verilere arama sonuçlarında yer verilmemesine karar verirse, karar ile ilgili tüm esasları arama motoru şirketine bildiriyor ve gereğinin yapılmasını talep ediyor.

Kişisel Verileri Koruma Kurulu’nun 23.06.2020 tarihli ve 2020/481 sayılı kararında belirtilen kişilerin ad ve soyadı ile arama motorları üzerinden yapılan aramalarda çıkan sonuçların indeksten çıkarılmasına ilişkin değerlendirmede dikkate alınacak ve her somut olay üzerinde incelenecek kriterlere anılan kararın ekinde yer verilmiştir. Avrupa Adalet Divanı’nın belirlediği 13 kriter ile uyumlu olan bu kriterler;

• İlgili kişinin kamusal yaşamda önemli bir rol oynaması
• Arama sonuçlarının öznesinin çocuk olması
• Verinin içeriğinin doğruluğu
• Verinin kişinin çalışma hayatı ile ilgisi
• Verinin ilgili kişi hakkında hakaret, onur kırıcı, iftira niteliğine sahip olması
• Verinin özel nitelikli kişisel veri niteliği taşıması
• Verinin güncelliği
• Verinin kişi hakkında önyargıya sebep olması
• Verinin kişi açısından risk doğurması
• Verinin kişinin kendisi tarafından yayımlanma durumu
• Verinin gazetecilik faaliyeti kapsamında işlenen verileri kapsaması
• Verinin yayınlanmasında yasal zorunluluk olması
• Verinin ceza gerektiren bir suçla ilgili olması şeklinde belirlenmiştir.

Unutulma hakkı mutlak değil istisnai bir haktır. Dolayısıyla gerek veri sorumlusuna gerek Sulh Ceza Hakimliğine gerekse Kişisel Verileri Koruma Kurumuna başvururken yukarıdaki kriterler dikkate alınarak kişi unutulma hakkının ihlal edildiğini gerekçeli ve makul nedenlerle ortaya koyması gerekmektedir. Son olarak unutulma hakkı tanımlarına bakıldığında her ne kadar dijital veriler için düzenlenmiş ise de bu hakkın özellikleri ve bu hakkın insan haklarıyla arasındaki ilişkisi dikkate alındığında; yalnızca dijital ortamdaki kişisel veriler için değil, kamunun kolayca ulaşabileceği yerde tutulan kişisel verilere yönelik olarak da kabul edilmesi gerektiği açıktır.

**Bu çalışma, Kula Hukuk Bürosu tarafından müvekkillerini bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Kaynak gösterilmeden kullanıma muvafakatimiz bulunmamaktadır. Unutulma hakkına ilişkin taleplerinizle ve veri sorumlularına yapacağınız başvurularınızla ilgili en hızlı ve en doğru çözüme ilişkin uzman avukatlarımızdan hukuki yardım almak için bizimle [email protected] mail adresinden iletişime geçebilirsiniz.